Η κακοποίηση δεν προκαλείται από το θύμα

Τον τελευταίο χρόνο, έχει γίνει μεγάλη συζήτηση στην Ελλάδα για τη σεξουαλική παρενόχληση, τη γενετήσια προσβολή και τη σεξουαλική κακοποίηση, πέρα από τα άλλα είδη κακοποίησης που υπάρχουν.  Έχουν ακουστεί διάφορες θεωρίες τόσο για τα θύματα όσο και για τους θύτες. Ας δούμε τί από αυτά ισχύει και τί είναι μύθος.

Ξεκινώντας από το θύτη. Είναι «καλό παιδί». Είναι «ισχυρός άνθρωπος». Είναι «μορφωμένος». Προέρχεται από «καλή οικογένεια».

Προκειμένου να διαπράξει κάποιος σεξουαλική παρενόχληση ή/και σεξουαλική κακοποίηση κάτι άλλο κρύβεται από πίσω. Υπάρχει η άποψη ότι, για να προβεί κάποιος σε μια τέτοια πράξη, θέλει απλά να εκτονώσει τις σεξουαλικές του ορμές και να ικανοποιηθεί. Παρόλο που δεν υπάρχουν πάρα πολλές έρευνες σχετικά με το προφίλ των ανθρώπων αυτών, υπάρχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά που εμφανίζονται στους περισσότερους αν όχι σε όλους τους θύτες και δεν αφορούν τη σεξουαλική ικανοποίηση. Ο θύτης θα παρενοχλήσει με οποιονδήποτε τρόπο το θύμα γιατί κάτι άλλο έχει στο μυαλό του.

Έρευνες έχουν δείξει, ότι τα κύρια αίτια, για να προβεί κάποιος σε βιασμό, σχετίζονται με την ψυχοπαθολογία και τις κοινωνικές δεξιότητες.

Από τη μια πλευρά λοιπόν, μιλάμε για ένα ψυχικά διαταραγμένο άτομο. Η διαταραχή αυτή μπορεί να προήλθε από διάφορους παράγοντες. Για παράδειγμα, μπορεί ο θύτης κατά την παιδική του ηλικία να υπήρξε και ο ίδιος θύμα σεξουαλικής κακοποίησης. Μάλιστα, τις περισσότερες φορές, η κακοποίηση αυτή προέρχεται από άτομα του οικείου περιβάλλοντος του. Αυτό σαν αποτέλεσμα έχει, ο σημερινός θύτης από τη μια να μιμείται οικείες συμπεριφορές και από την άλλη να προσπαθεί να «εξιλεωθεί» για ό, τι του συνέβη στο παρελθόν. Δε μπορεί να αντιληφθεί πως, αυτή η οικεία για τον ίδιο συμπεριφορά, δεν είναι αποδεκτή από την κοινωνία.

Επίσης, μέσω των πράξεων του πολλές φορές προσπαθεί να «τιμωρήσει» αυτούς που τον κακοποίησαν. Αν για παράδειγμα, ένα αγόρι έχει υποστεί κακοποίηση (σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική, κλπ) από τη μητέρα του όταν ήταν μικρός, στο σήμερα αυτό το αγόρι μπορεί να έχει τα ίδια συναισθήματα μίσους προς όλες τις γυναίκες. Αυτό συμβαίνει γιατί θεωρεί πως όλες οι γυναίκες είναι ίδιες με την κακοποιητική μητέρα του και πρέπει να τις τιμωρήσει.

Πέρα όμως από το ίδιο το κακοποιητικό βίωμα που μπορεί να έχει ο θύτης και άλλοι λόγοι μπορεί να ευθύνονται ώστε να αναπτύξει κάποια κακοποιητική συμπεριφορά παρενόχλησης ή/και βιασμού. Τέτοιες είναι, η ψυχωτική διαταραχή και η σχιζοειδής παρανοειδής διαταραχή.

Από την άλλη πλευρά, η αποδοχή από τους άλλους, μπορεί να αποτελέσει κινητήριο δύναμη ώστε κάποιος να εξελιχθεί σε βιαστή/θύτη. Για να το εξηγήσουμε καλύτερα, πολλές φορές ο θύτης είναι άτομο που δεν είναι αποδεκτό από τους άλλους, βρίσκεται στο περιθώριο και είναι αποκομμένος από φίλους και οικογένεια. Προκειμένου λοιπόν, να δείξει την ισχύ και τη δύναμη του, καταφεύγει σε βιασμούς ή σεξουαλική παρενόχληση. Εδώ καταρρίπτεται άλλος ένας μύθος. Την ικανοποίηση την αντλούν από την επιβολή τους στο θύμα, όταν βλέπουν το θύμα ανίκανο και αβοήθητο και όχι από τη σεξουαλική τους ικανοποίηση.

Έρευνες έδειξαν ότι, δεν έρχεται πάντα η σεξουαλική ικανοποίηση στο θύτη, καθώς η στύση δεν παραμένει καθ’ όλη τη διάρκεια της αποτρόπαιας πράξης. Η ικανοποίηση έρχεται από την «εικόνα» του θύματος εκείνη την ώρα. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι, ένας θύτης μπορεί να έχει οικογένεια, γυναίκα, σύντροφο ακόμα και παιδιά. Δεν προβαίνει σε αποκρουστικές πράξεις γιατί του λείπει η σεξουαλική ικανοποίηση.

Πάμε να δούμε το θύμα. «Κοντή φούστα». «Τα ήθελε». «Έχει πάει με πολλούς, ένας ακόμα, τί πειράζει». «Προκλητική».

Το θύμα είναι ο μόνος άνθρωπος που δεν φταίει. Δεν έχει προκαλέσει την επίθεση που δέχεται από το θύτη. Δεν φταίει και όμως, η ζωή της αλλάζει από τη μια στιγμή στην άλλη και ενδέχεται να διαρκέσει για όλη της τη ζωή και αυτό γιατί η νομοθεσία σε πολλές χώρες δεν προστατεύει τα θύματα. Από τα μέχρι τώρα δεδομένα, η νομοθεσία επιβάλλει κάποια ποινή στο θύτη, ανάλογα με το είδος της αποτρόπαιας πράξης, που πολλές φορές δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα. Αυτό σημαίνει ότι, είτε θα αλλάξει η νομοθεσία με βάση την εκάστοτε κυβέρνηση, είτε θα υπάρχει η δυνατότητα να εξαγοράσει χρηματικά την ποινή, είτε τέλος λόγω «καλής» διαγωγής, εντός των φυλακών, θα μειωθεί η ποινή του θύτη.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, πολλά θύματα δεν κοινοποιούν την κακοποίηση τους γιατί φοβούνται. Υπάρχει φόβος ότι, η αστυνομία δε θα κάνει κάτι γιατί ενδεχομένως δεν έχει τα πειστήρια που χρειάζεται. Έτσι, ο θύτης θα παραμείνει ελεύθερος και οδηγούμενος από την οργή του για το θύμα, θα επιστρέψει και ίσως με περισσότερη βία από την τελευταία φορά. Ακόμη, αν τελικά συλληφθεί και φυλακιστεί, υπάρχει η πιθανότητα να αποφυλακιστεί και να κακοποιήσει ξανά το ίδιο άτομο. Τέλος, τί θα πει η κοινωνία?

Είναι συχνό το φαινόμενο, τα θύματα να μη κοινοποιούν το βιασμό τους ή όποια άλλη κακοποίηση έχουν υποστεί γιατί θα υπάρξει η κοινωνική κατακραυγή. Όσο παράλογο και αν ακούγεται, πολλοί θεωρούν ότι, το θύμα ευθύνεται γι’ αυτό που συνέβη. Αυτή το προκάλεσε με τον τρόπο της. Τα ήθελε.

Το θύμα λοιπόν, πέρα από τη σωματική του κακοποίηση έχει να διαχειριστεί και την ψυχολογική και συναισθηματική κακοποίηση που ακολουθεί. Στο σημείο αυτό, είναι κρίσιμη η παρέμβαση και παροχή της ψυχολογικής στήριξης από ειδικούς. Το θύμα μπορεί να βοηθηθεί να διαχειριστεί αυτό που του έχει συμβεί και να μάθει να ζει με αυτό. Δε γίνεται να είναι σα να μην έχει συμβεί ποτέ, όμως με τη στήριξη ενός ειδικού τα πράγματα αλλάζουν.

Κλείνοντας, χωρίς να γίνονται αποδεκτές οι πράξεις του θύτη, αξίζει να τονίσουμε πως και ο θύτης χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη. Είναι σημαντικό να κατανοήσει από που προέρχεται αυτή του η τάση και να προλάβει τη συμπεριφορά του πριν προκαλέσει πόνο. Ο Brittain (1970) στο «Ο σαδιστής δολοφόνος» αναφέρει :«δε μπορούμε να θεραπεύσουμε αυτό που δε μπορούμε να κατανοήσουμε και δε μπορούμε να προλάβουμε αυτό που δε μπορούμε να αντιληφθούμε». Η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να μετατραπεί και σε πρόληψη. Αυτό θα επιτευχθεί, αν υπάρξει ενημέρωση στα παιδιά σχετικά με το βιασμό και την κακοποίηση στις διάφορες σχολικές μονάδες.